Op basis van de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (DOD’s) die in 2015 zijn aangenomen door de VN, is Woonhaven in 2019 gestart met de opmaak van een beleidsmatige visie op het brede veld van maatschappelijk verantwoord ondernemen.
We hebben 3 pijlers van het MVO-beleid gedefinieerd die gekoppeld kunnen worden aan één of meerdere van de 8 geselecteerde DOD’s.
Gebouwen
Eén van de belangrijke uitgangspunten van de renovatieplanning van de gebouwen van Woonhaven is het verbeteren van de energie-efficiëntie van onze woningen. Hierdoor zal het energieverbruik voor verwarming van de woningen dalen wat een gunstige invloed heeft op de uitstoot van CO2 en de verbruiksfactuur van de huurder.
Bij enkele projecten doet Woonhaven concreet onderzoek naar duurzaam en toekomstgericht bouwen. Woonhaven diende 2 bouwprojecten in voor de open oproep ‘Innovatieve projecten van Wonen in Vlaanderen. Bij het project ‘Kapelsesteenweg Ekeren’ met 8 appartementen zal extra worden ingezet
op planaanpasbaar bouwen, zinvol omgaan met bemalingswater, circulair beton, circulair buitenschrijnwerk, gerecupereerde afwerkmaterialen en biobased isoleren met € 305.600 aan subsidie. Bij het project ‘Blancefloerlaan Linkeroever’ met 115 wooneenheden wordt gefocust op selectieve sloop i.f.v. maximale recuperatie van materialen, duurzaam grondverzet, een duurzame werfvoering en zinvol omgaan met bemalingswater dankzij € 752.000 subsidie van Wonen in Vlaanderen.
Gelet op DOD 7 ‘betaalbare en duurzame energie’ en DOD 11 ‘duurzame steden en gemeenschappen’ is het noodzakelijk om de transitie te maken naar duurzame energiebronnen. Daarom is Woonhaven in twee grootschalige projecten gestapt namelijk ASTER en de uitbouw van warmtenetten in de stad Antwerpen.
Aster
Aster is een vennootschap die in 2020 werd opgericht vanuit VVH en verschillende sociale huisvestingsmaatschappijen in functie van de ontwikkeling van PV-installaties en andere duurzame energieprojecten. Woonhaven is één van de oprichtende sociale huisvestingsmaatschappijen van ASTER en nam een mandaat op in de raad van bestuur.
In een eerste fase zal ASTER zich focussen op de daken van de eengezinswoningen. In het voorjaar van 2021 tekenden we de samenwerkingsovereenkomst met ASTER.
In 2023 zijn er 310 bijkomende eengezinswoningen uitgerust met een ASTER PV-installatie, meer bepaald 220 in Berendrecht en 90 op Linkeroever, met in totaal 4.011 PV-panelen met een geïnstalleerd vermogen van 1.648 kWp en een jaarlijkse opbrengst van 1.389.522 kWh. Samen met de in 2022 geplaatste installaties hebben nu 351 eengezinswoningen een PV-installatie met 4.553 PV-panelen, 1.870 kW en een opbrengst van 1.570.566 kWh per jaar. Ongeveer 30% zal rechtstrees als ‘zonnestroom’ door de sociale huurders worden gebruikt aan een voordelig tarief. Hierdoor besparen we jaarlijks 428 ton CO2, wat overeenkomt met de CO2 die jaarlijks door 17.120 bomen geabsorbeerd wordt.
Warmtenetten
Ook de toekomstige aansluiting van de gebouwen van Woonhaven op de warmtenetten in de stad zullen zorgen voor een grote stap in de verduurzaming van het patrimonium. Een warmtenet is een groot netwerk van ondergrondse leidingen met warm water. In en rond de stad Antwerpen en de haven is door verschillende industriële processen ‘restwarmte’ aanwezig. Door middel van een warmtenet kan deze warmte getransporteerd worden door de stad om hiermee woningen, ziekenhuizen, scholen en dergelijke op een duurzame manier te verwarmen.
Op 3 december 2021 werd een kaderovereenkomst ondertekend tussen Fluvius en Woonhaven. Daarin staan de afspraken over de samenwerking voor de aansluiting van de gebouwen van Woonhaven op het toekomstige warmtenet in de pilootzones. Voor de betrokken gebouwen gaan we op termijn een aansluit- en warmteleveringscontract afsluiten.
Als eerste zullen de wijken in het noorden aangesloten worden, namelijk Rozemaai en Luchtbal. Door een uniek samenwerkingsakkoord met Indaver, Port of Antwerp, Boortmalt, Fluvius en de stad Antwerpen zijn we deel van het eerste open acces warmtenetwerk in België. De werken voor de aanleg via dit grootschalige Warmtenetwerk Antwerpen Noord zijn gestart in het najaar van 2022. Vanaf 2025 zal Fluvius starten met de aanleg van het residentieel netwerk. Wanneer dit gerealiseerd is, zullen de bewoners van ca. 3.200 sociale huurwoningen in de wijken Luchtbal en Rozemaai hun woning kunnen verwarmen met industriële restwarmte.
Woonhaven zal bij de ontwikkeling van haar projecten rekening houden met de toekomstige aansluiting op het warmtenet. Bij de lopende projecten in Luchtbal en Rozemaai wordt dit concreet geïmplementeerd in de ontwerpen.
Klimaatplan 2030 stad Antwerpen
Woonhaven schrijft zich met onder andere het ASTER-project en de toekomstige aansluitingen op het warmtenet ook in op het Klimaatplan 2030 van de stad Antwerpen. Met beleidsmaatregelen van dit Klimaatplan wil de stad Antwerpen tegen 2030 de CO2-uitstoot met 50 á 55 % verminderen ten opzichte van 2005.
Huurders
De huurders van Woonhaven zijn de belangrijkste ‘stakeholders’ van Woonhaven, ze zijn samen goed voor 6,5% van alle Antwerpenaren. Elke bewoner kan een bijdrage leveren aan een meer duurzame leefomgeving.
Om huurders meer bewust te maken van hun waterverbruik is verder gewerkt aan het voorzien van individuele watermeters in de appartementen die daarvoor in aanmerking komen.
In 2023 waren er opvallend meer vragen in functie van duurzaamheid, vergroening, verblauwen en ontharding. Duurzaamheid en vergroening is duidelijk een thema dat burgers boeit en verbindt. Hieronder een opsomming:
- Met steun van CERA, Koning Boudewijnstichting, Avansa Regio Antwerpen, Commsa, Ecohuis en Let’s Playground en de vele vrijwilligers realiseerden we op de Geelhandplaats (2060 Antwerpen) de Oase op den droog. Bij dit participatieve project ontharden we een een groene rustplek met een zithoek voor ouderen, een study voor jongeren en een plancher met picknicktafel.
- De samentuinprojecten op Luchtbal (Columbiastraat), Kiel (Jan Denucéstraat), Seefhoek (Geelhandplaats), Berchem (Sint Lambertusstraat) werden verdergezet.
- De samenwerking met VZW Plukgeluk op Linkeroever (Gloriantlaan) werd verder uitgebreid met de aanleg van een bloemplukweide (Fleuropark) en de creatie van een peutertuin. VZW Plukgeluk heeft reeds een educatief project voor lagere schoolkinderen lopen. In combinatie met fietsklassen krijgen kinderen les over natuur in de stad, ecosystemen en biodiversiteit. Naast de educatieve functie heeft dit project ook een klimatologische, ecologische en sociale functie.
- In samenwerking met VZW Klimplant en dankzij de participatie van de buurt en buurtbewoners creëerden we samen een ‘groene vallei’ in de Kerkstraat en Pothoekstraat te 2060 Antwerpen.
- Met VZW Elegast en bewoners organiseerde Woonhaven een plantmoment voor de geveltuin in de Twee Netestraat.
- Op Jan De Voslei was er het onderzoek van de UA om op de middenberm een samentuin aan te leggen en dit met de betrokkenheid van buurtbewoners.
- Om de buitenruimte op te fleuren was er een plantdag in de Tweemonstraat en Van Cortbeemdelei in Deurne.
- Het kippenkot, een project ter bevordering van de sociale cohesie in de wijk Sint Andries werd afgewerkt.
- Op het Kiel werd in samenwerking met Buurtcomité BUMP een tweede wonderwoudje gerealiseerd.
- Met het project #BREEKUITDAM zal Woonhaven samen met buurtwerking Elegast en onze bewoners in 2024 een terrein ontharden in de wijk Dam.
Organisatie
Het spreekt voor zich dat een organisatie met 320 werknemers met haar bedrijfsvoering ook een grote impact kan hebben op duurzaamheid.
Als gevolg van de coronacrisis heeft Woonhaven versneld stappen gezet op het vlak van digitalisering en thuiswerken.
Fietsplan
Om duurzame woon-werkverplaatsing te stimuleren voorziet Woonhaven al enkele jaren een Fietsplan voor de medewerkers. In de periode 2018-2022 zijn er in totaal 127 gebruikers van het fietsplan. In 2023 zijn er 32 werknemers bijkomend ingestapt.
Net.werk
Binnen het Net.werk-team van Woonhaven ondersteunen we personen die via een specifiek statuut bij ons werkervaring opdoen. Het is een vorm van maatschappelijke dienstverlening waarbij het OCMW een baan bezorgt aan iemand die uit de arbeidsmarkt is gestapt of gevallen, met als doel deze terug in te schakelen in het stelsel van de sociale zekerheid en in het arbeidsproces. In 2023 hebben we een contingent van 7 VTE gekregen van het OCMW die de medewerkers ‘Onderhoud en karwei’ mee ondersteunen. Via dit systeem kan Woonhaven mee een duwtje in de rug geven aan mensen uit kansengroepen. Zo kunnen ze ervaring opdoen en competenties opbouwen die ze nodig hebben om een job te vinden op de reguliere arbeidsmarkt.